Ecologisch onderzoek
Bij het COST project ClimBats wordt gekeken naar reacties van vleermuizen op klimaatveranderingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om veranderingen in verspreidingsgebied. Om dat te kunnen voorspellen werden data van eigenschappen van vleermuizen die relevant zijn voor hun reactie op veranderend klimaat verzameld. Ik zorgde voor een handige interface om die gegevens te kunnen bekijken, en we publiceerden de dataset in Scientific Data 10(253):1-13.
Ik ga het vijfde en laatste jaar vleermuismonitoring van Windpark Westermeerwind / Nop Agrowind in. Met automatische detectors monitor ik voor Altenburg & Wymenga vleermuisactiviteit aan de voet en rond de gondel van turbines in dit windpark. Zowel op land als op het IJsselmeer.
Een van de thema’s van afgelopen weken en komende maanden is vleermuiskasten. Niet alleen ga ik de kasten die ik controleer met Vleermuiswerkgroep Gelderland uitbreiden en heb ik er nu een stel in de Noordoostpolder hangen, ook is vorige week de vleermuiskasten database waar we met een groep al sinds de 1e Bat Box Symposium aan werkten gelanceerd. Een online database voor beheren en delen van gegevens over bezetting van vleermuiskasten.
Al was de kust steeds in beeld, toch was ik een dagje echt offshore, om op een aantal windturbines vleermuisdetectors te plaatsen. Prachtig weer, dus lekker warm in een waterdichtpak, met klimharnas met toebehoor, opblaaszwemvest en helmpie. Maar geweldig uitzicht.
Het leven is niet alleen maar werken, er moet ook gehobbyd worden. Een van die hobbies is het jaarlijks tellen van overwinterende vleermuizen rond wageningen. Dat is kruipen, bukken en goed kijken.
Dat tellen doe ik als lid van de Vleermuiswerkgroep Gelderland, en in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring Overwinterende vleermuizen, dat Centraal Bureau voor de Statistiek en de Zoogdiervereniging uitvoeren in opdracht van onze overheid. In alle provincies tellen vrijwilligers als wij vleermuizen in allerlei objecten. Die gegevens vormen samen landelijke en provinciale trends, en worden zelfs gebruikt voor het bepalen van de trends van vleermuizen in Europa.
Vleermuizen gebruiken hun winterslaapplaatsen niet alleen in de winter. Ze gaan er ook zwermen: vleermuizen uit verschillende kolonies of groepen vliegen er heen, gaan er dan druk rond fladderen en ontmoeten er dan hun paringspartners. In een recente publicatie van de hand van Jaap van Schaik , René Janssen, Thijs Bosch, Anne-Jifke Haarsma, Jasja J. A. Dekker en Bart Kranstauber wordt aangetoond dat de soortsamenstelling van de dieren die zwermen bij winterverblijven en die er winterslaap houden verband houden met elkaar. Dit betekent dat een verstoring in het ene seizoen, een groot effect kan hebben op het andere. Zowel paring als de overleving in de winter zijn van levensbelang voor het voortbestaan van de vleermuispopulaties. Hierdoor is het dus noodzakelijk dat winterverblijven ook in de paartijd beschermd gaan worden.
Continue reading “Zwermende vleermuizen inspecteren winterverblijven”
Altenburg en Wymenga, Avitec en ik verzorgen de ecologische monitoring van een windparkproject in de Noordoostpolder. Het park gaat 86 windmolens tellen, waarvan er 38 op het land worden geplaatst en 48 in zee. De turbines worden dit jaar en in 2016 gebouwd. Opdrachtgever voor de monitoring is De Koepel, een samenwerkingsverband van windmolenexploitanten. Om mogelijke ecologische effecten van de windmolens vast te stellen wordt veldwerk verricht en worden bat detectors en radartechnologie ingezet. Een en ander resulteert in een voorspellend model ten aanzien van risicoperiodes.
Ook vleermuizen
Om de sterfte door aanvaringen te kunnen vaststellen gaan medewerkers van A&W onder andere het veld in. Gedurende een periode van vijf jaar maken zij herhaaldelijk inspectierondes in het windpark, waarbij wordt gezocht naar vogelslachtoffers. Ook vleermuizen worden in het onderzoek meegenomen. Om een beeld te krijgen van de vliegbewegingen van zowel vogels als vleermuizen in en rond het windpark wordt gebruik gemaakt van radartechnologie (door het Duitse bedrijf Avitec) en door mijn bedrijf in samenwerking met A&W met geautomatiseerde bat detectors en autotransecten. Zonder deze technologie zou het vrijwel onmogelijk zijn een goed beeld te krijgen van de vliegbewegingen, omdat veel van deze bewegingen ’s nachts plaatsvinden en de buitendijkse slachtoffers in het water verdwijnen.
Voorspellend model
De inventarisatie resulteert voor onze opdrachtgever in een voorspellend model ten aanzien van de risicoperiodes. Projectleider Erik Klop: “Stel dat turbines op een punt waar veel vliegbewegingen zijn veel sterfte veroorzaken, dan kan een aanbeveling zijn de betreffende turbines tijdens de trekperiode op bepaalde momenten stil te zetten. Die momenten zijn bijvoorbeeld bijzondere weersomstandigheden, zoals bij een bepaalde windkracht of slecht zicht door mist. Dit soort effecten betrekken we eveneens in ons onderzoek. We relateren de hoeveelheid slachtoffers dus ook aan externe omstandigheden. Wat overigens goed zou kunnen is dat het aantal slachtoffers zo klein is, dat er geen sprake is van een bedreiging op populatieniveau. Nu is het allemaal nog gissen. Straks is het weten.”
Tekst: Altenburg & Wymenga
Deze maand startte een consortium van Deense, Baskische en (een) Nederlandse vleermuisonderzoekers een driejarig onderzoek naar de werking van mitigerende maatregelen op vleermuizen.
Het project is een opdracht van de Conference of European Directors of Roads. Deze gaven een consortium van Aarhus University, University of the Basque Country, Flagermus Forskning og Rådgivning, Grontmij A/S & Jasja
Dekker Dierecologie de opdracht om de komende drie jaar onderzoek gaat doen naar wegen en vleermuizen.
Wegen kunnen leefgebieden van vleermuizen versnipperen en kunnen zorgen voor sterfte. Er worden in heel Europa bij aanleg of aanpassing van wegen maatregelen genomen om die effecten weg te nemen: hopovers, tunnels, leidende structuren over wegen. Maar niet alle methoden lijken te werken. Het project richt zich op deze “mitigerende maatregelen”, en wel specifiek op maatregelen die voor vleermuizen worden genomen.
Het onderzoek begint met een onderzoek van de Europese (grijze) literatuur over het thema. Belangrijk deel is het bevragen van ingenieursbureau’s die wegenbouwers adviseren bij mitigerende maatregelen en partijen die de maatregelen aanleggen en onderhouden. En de vraag of de effecten worden gemonitord.
Tot slot wordt in Denemarken een veldproef gedaan met veelbelovende methoden om effecten van wegen op vleermuizen te mitigeren. De inzichten worden gebruikt om richtlijnen op te stellen hoe de effecten van wegen op vleermuizen echt goed weg te nemen of te verkleinen.
We willen ons beeld zo compleet mogelijk maken. Ik hoor dus graag over uw werk aan mitigerende maatregelen voor vleermuizen.
Lees ook de flyer over het project
In 2007 the Dutch Mammal Society and Regelink Onderzoek & Advies, together with the Freiburger Instituts für angewandte Tierökologie performed a study on the distribution and spatial behaviour of Myotis emarginatus in Limburg, the Netherlands. The rapport was published ages ago but we now published the study in English, in Lutra: Lutra 56-2 Dekker et al (pdf).
Nieuwsbericht van de WUR (link) over ons onderzoek aan overwinterende vleermuizen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Niet de klimaatomstandigheden zoals temperatuur en vochtigheid hebben een sterke invloed op het voorkomen van vleermuizen in de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar de grootte van de forten en de beschikbaarheid van schuilplaatsen. Dat concludeert een onderzoeksteam van Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, in het wetenschappelijke tijdschrift Ecological Applications.