Rapport: muizeneters

In 2015 voerde ik samen met Delta Milieu en Bionet Natuuronderzoek, – en ondersteund door verschillende studenten en vrijwilligers – voor  ARK Natuurontwikkeling onderzoek uit naar voedselbeschikbaarheid voor muizeneters in graslanden in Midden- en Zuid-Limburg.

Kerkuil
Kerkuil

Het is een onderzoek in het kader van Beschermingsplan Oehoe, naar het jaagsucces van muizeneters in graslanden. Het onderzoek is bedoeld om meer zicht te krijgen op de verspreiding, dichtheid en beschikbaarheid van kleine zoogdieren als konijnen en muizen in relatie tot het grondgebruik en beheer. Deze zoogdieren zijn een belangrijke voedselbron voor de oehoe maar ook voor wilde kat, havik, rode- en zwarte wouw, buizerd, blauwe kiekendief, ransuil, kerkuil en torenvalk.

Uit het onderzoek blijkt dat van de verschillende graslandtypen in Zuid-Limburg, hooilanden en extensief begraasde natuurgraslanden het meeste voedsel opleveren. Deze graslanden bevatten gedurende het hele broedseizoen veldmuispopulaties. De hooilanden en extensieve begrazingsgebieden hebben alleen in het vroege voorjaar een geschikte vegetatiestructuur zodat muizenetende roofvogels effectief kunnen jagen. In de jongenperiode van roofvogels, als de prooibehoefte het grootst is, zijn hooilanden en extensieve begrazingsgebieden te ruig en worden ze minder door torenvalken bejaagd, vooral in de randen en de aanliggende bermen. De meeste jaagtijd (per hectare) is doorgebracht nabij hooilanden en op net gemaaide graslanden.

In het Kempen~Broek was het lastig om de relatie van jagende torenvalken met beheer en vegetatiestructuur te onderzoeken; de agrarische gebieden hadden vrijwel allemaal een lage dichtheid aan muizen en zelfs in de natuurgraslanden zaten matige aantallen. Kerkuilen zijn afhankelijk van jaren met pieken in de veldmuizenstand en waren in het matige seizoen van 2016 naast woelmuizen vooral aangewezen op spitsmuizen. Gebieden met variatie en randen in de vorm van houtwallen, bosranden en bronbossen bieden in slechte veldmuisjaren grote voordelen, zoals het geval was in Cottessen in Zuid-Limburg. Grootschalig agrarisch land bied in slechte veldmuizenjaren onvoldoende alternatief voor jagende kerkuilen.

Het volledige rapport is hier down te loaden.

Vleermuiskasten

Een van de thema’s van afgelopen weken en komende maanden is vleermuiskasten. Niet alleen ga ik de kasten die ik controleer met Vleermuiswerkgroep Gelderland uitbreiden en heb ik er nu een stel in de Noordoostpolder hangen, ook is vorige week de vleermuiskasten database waar we met een groep al sinds de 1e Bat Box Symposium aan werkten gelanceerd. Een online database voor beheren en delen van gegevens over bezetting van vleermuiskasten.

 

2016-04-27 11.36.20

wintertellingen 2016

Het leven is niet alleen maar werken, er moet ook gehobbyd worden. Een van die hobbies is het jaarlijks tellen van overwinterende vleermuizen rond wageningen. Dat is kruipen, bukken en goed kijken.

Dat tellen doe ik als lid van de Vleermuiswerkgroep Gelderland, en in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring Overwinterende vleermuizen, dat Centraal Bureau voor de Statistiek en de Zoogdiervereniging uitvoeren in opdracht van onze overheid. In alle provincies tellen vrijwilligers als wij vleermuizen in allerlei objecten. Die gegevens vormen samen landelijke en provinciale trends, en worden zelfs gebruikt voor het bepalen van de trends van vleermuizen in Europa.

Grootoorvleermuis in winterslaap.
Grootoorvleermuis in winterslaap, in een voormalige steenfabriek.

GISwerk

Een paar projecten komende ze maand in de eindfase, dat betekent data koppelen, analyseren en rapporten schrijven. Voor een van de projecten werden graslengte en doorzicht gemeten, maar in het veld bleken percelen zoals die bij het kadaster bekend waren in gebruik gespitst. Dat betekende dus een dagje knippen, schuiven en hercoderen. Met QGIS en de Google satellite laag als extra referentie een fluitje van een cent.

Percelen

Nieuw artikel: wilde kat

Een artikel van Rene Janssen, Jaap Mulder, Anke Brouns en Leo Linnartz in het Natuurhistorisch Maandblad, over ruimtelijk gedrag van de eerste gezenderde wilde kat in Limburg.

Het onderzoek is gestart om mogelijke knelpunten in het landschap en beheer in beeld te krijgen: dit artikel gaat over de eerste van in totaal 5 wilde katten die we in Limburg wisten te vangen en zenderen. Dit eerste dier konden we gedurende 3,5 maand volgen. Het gebruikte voornamelijk bos, bleef ver van gebouwen, en had een groot activiteitsgebied. Het dier werd een maand na de laatste locatiebepaling dood teruggevonden langs de Geul. Op basis van het terreingebruik en de vermoedelijke doodsoorzaak worden een aantal aanbevelingen gedaan om het gebied veiliger te maken voor deze prille populatie Wilde katten. (klik hier voor de pdf van het artikel)

Kaft NHM Wilde kat

Zwermende vleermuizen inspecteren winterverblijven

Vleermuizen gebruiken hun winterslaapplaatsen niet alleen in de winter. Ze gaan er ook zwermen: vleermuizen uit verschillende kolonies of groepen vliegen er heen, gaan er dan druk rond fladderen en ontmoeten er dan hun paringspartners. In een recente publicatie van de hand van Jaap van Schaik , René Janssen, Thijs Bosch, Anne-Jifke Haarsma, Jasja J. A. Dekker en Bart Kranstauber wordt aangetoond dat de soortsamenstelling van de dieren die zwermen bij winterverblijven en die er winterslaap houden verband houden met elkaar. Dit betekent dat een verstoring in het ene seizoen, een groot effect kan hebben op het andere. Zowel paring als de overleving in de winter zijn van levensbelang voor het voortbestaan van de vleermuispopulaties. Hierdoor is het dus noodzakelijk dat winterverblijven ook in de paartijd beschermd gaan worden.

Vliegende watervleermuizen (foto: René Janssen).
Vliegende watervleermuizen (foto: René Janssen).

Continue reading “Zwermende vleermuizen inspecteren winterverblijven”

Wilde kat met zender levert eerste resultaten

Begin juni werd in de omgeving van Vaals door Bionet Natuuronderzoek en Jasja Dekker Dierecologie in opdracht van Ark Natuurontwikkeling eerste Nederlandse wilde kat ooit voorzien van een halsband met zender. De eerste gegevens zijn spectaculair. ARK Natuurontwikkeling wil met dit zenderonderzoek informatie verzamelen over het doen en laten van de zeer zeldzame wilde kat in Nederland.

Wilde kat in Voeren (België) (foto: René Janssen)
Wilde kat in Voeren (België) (foto: René Janssen)

Continue reading “Wilde kat met zender levert eerste resultaten”